Belli bir seviyenin üstündeki oyuncularasık olarak yöneltilen sorular genelde şöyledir: “Nasıl daha kuvvetli bir satranççı olabilirim?” , “Usta oyuncu olabilmek için özel bir çalışma yönteminiz var mı”, “Açılış mı oyunsonu mu çalışmalıyım?” veya “Yetenek ilerlemede birinci etken mi?” Satrançseverlerin arzusu basit: daha iyi oynayabilmek ve bunu mümkün olduğunca çabuk yapabilmek.
Okuyucu şunu muhakkak bilmeli ki diğer zihinsel uğraşlarda olduğu gibi satrançta da başarıya giden yol bilimsel çalışmadan geçiyor. Satrançtan iyi anlamak istiyorsanız matematikte olduğu gibi bilimsel çalışma yöntemleri izleyeceksiniz. İyi bir oyuncu olmak istiyorsanız satrancın bir spor olduğunu göz önünde bulundurarak klasik antrenman yöntemlerine dikkat edeceksiniz (beslenme, konsantrasyon,kondüsyon, çalışma disiplini vs.) ve ilerlemek için insanlar dışarıda hareketli fiziksel sporları yaparken siz saatlerce tahta başında durma veya bir bilgisayar ekranı karşısında satranç çalışma ve oynama sabrını kendinizde bulabileceksiniz.
Özellikle küçük yaştaki çocuklarda yaşanılan durum bazı çocukların çok hızlı bir şekilde ilerlemesi ama sonra da birden çok gerilerde kalıp kaybolup gitmeleridir. Bahsi geçen çocuğun bir süre sonra ilgisini kaybettiği için böyle bir durumun olduğu öne sürülebilir ama ya ilkokullar arası bir turnuvada başarılı olan bir takımın, bir süre sonra benzeri şekilde yaşıtları tarafından geride bırakılmasına ne demeli?
Aslında bu durum ezberci bir eğitim sistemindeki durumun benzeridir. Oyuncu veya öğretmen kısa vadede başarı getirebilecek yollara saparsa sonuçlar tabii ki yukarıda anlatıldığı gibi olur. Buna en tipik örneklerden biri bir ilkokullar arası turnuvasında bir takımın öğretmenlerinden aldığı talimatla Fe3, Vd2 oynaması ve rakip h6 sürünce Fxh6 vurup oyunu kazanmasıdır. Tabii ki yeterli destekten yoksun bu feda başarısız olmalı ama oyuncular ilkokul çocukları olunca, bu takımın eksik bilgilerle şampiyon olması da yadırganmamalı. Sonrası ise malumdur. Bir yere kadar bu taktik tutar. Bir süre sonra doğal olarak başarısızlık gelir ve hayal kırıklığı ile belki de iyi bir öğretmenin elinde çok başarılı olabilecek bu istekli çocuklargenç yaşta satranç emeklisi oluverirler.
Nasıl Başlamalı (1000-1400 rating arası)
A) Teknik Çalışma
Diğer oyunlardan farklı olarak satranç oynamayı bilemeyen bir oyuncu bilgi olarak eksi durumdadır. Ancak taşların hareketini öğrendiğiniz anda 0 mertebesine gelirsiniz. Bundan sonra bir kitaptan (!) öğreneceğiniz her şey sizi artıya götürecektir. Şüphesiz insanlar hiç kitap okumadan da gözlemleri ile bilgilerini arttırabilirler ama şu unutulmamalı bu gözlemler sizi doğru noktalara götürebildiği yanlışlara da götürebilir!
Satranç oynamayı bilmiyorsanız veya oynamayı bilip de hiç bir kitap okumadıysanız, ne seviyede olursanız olun eski Dünya Şampiyonu Capablanca’nın “Satrancın Esasları” kitabı en iyi başlangıç olacaktır. Başlangıçta oyun kurallarının da anlatıldığı bu kitapta bildiğinizi düşündüğünüz noktaları bile muhakkak okumanızda fayda var. Satranç tarihinin dahi şampiyonu olarak anılan Capablanca 13 yaşında Küba şampiyonu olduğunda hiçbir kitap okumamıştı. Şüphesiz böyle bir dahinin basit anlatım tarzı okuyucuya büyük katkılar sağlayacaktır. Bu kitap ile yapacağınız çalışmaları teknik çalışma olarak nitelendireceğiz
B)Taktik Çalışma
Satrancını ilerletmek isteyen ve “Satrancın Esasları”nı okuduktan sonra daha önce onu yenen bir arkadaşına yeni öğrendiklerini gösterip ‘hava atmak’ isteyen satranççının başına oynamaya başlayınca şu gelebilir: kendisi sürekli olarak kitapta tavsiye edilen prensiplere uygun hamleleri yapmaktadır. Bununla beraber bu prensiplerden hiç haberi olmayan arkadaşı eski oyununu sergilemekte vezirini erken oyuna sokmakta, kare kontrolüne önem vermemektedir. Sonuç belki de kitap okuyan taraf için daha da kötüdür çünkü rakibinin oyun tarzı kitapta anlatılanlara göre öyle kötüdür ki oyuncu bu hamleleriçürütmek için girişimde bulununca yanlış yollara sapar.
Yeni başlayan satranççılar arasında belirleyici etken pratik üstünlüğüdür. Bazı satranç motiflerini bilmek (çatal, açma şah, şiş gibi) ve hızlı farkedebilmek hemen üstünlük getirir. (tabii bu arada oyuncunun kesinlikle taşlarını kaba bir şekilde boşta bırakmadığını varsayıyoruz). Bu özellikleri geliştirmek için yapacağımız çalışmalara taktik çalışma diyeceğiz. Şu kitapları öneriyoruz: Camil Seneca’nın “Öğretici Oyunlar” isimli kitabı (bu kitapta amatör oyuncular arasında gelebilecek oyunlar ele alınıyor) Fischer’in yazdığı “A’dan Z’ye satranç” (Bu kitapta sadece satrancın ‘a’sı var. Bu kitabı satranç tahtası gerektirmeden okuyabilirsiniz. İçinde elemanter 1,2 ve 3 hamlede matlar var) Kahraman Olgaç’ın Satranç öğrenelim serisinin dördüncüsü “Seçme Oyunlar Açılışlar Savunmalar” kitabı (bu kitapta öğretici oyunlar açılışlara göre sınıflandırılmış. Bu açıdan iyi ama kötü tarafı içinde yorum yok ve oyunların aşağısında ‘tam varyant’ veriyorum diye sunulan devam yolları en doğruları değil). Bunun yanı sıra bilgisayara alışıksanız ve internet üzerinden öğrenebileceğinizi düşünüyorsanız taktik çalışma için şu linkler size yeterlidir. ‘Satrancın Esasları’ kitabını okurken aşağıdaki oyunları çalışmak sizin için yeterli olacaktır.
Not: Bu linklere www.satrancokulu/mychess/oyunlar.asp adresinden de ulaşabilirsiniz (Basit Matlar, Tuzaklar, Öğretici Oyunlar başlıkları altında). Bu site bu satırların yazarı tarafından yürütülmektedir.
C)Pratik Çalışma
Nasıl teknik çalışma ve taktik çalışma tek başına bir şey ifade etmiyorsa, benzer şey pratik içinde geçerlidir. Satrançta başarı için bu üç çalışma beraberce ve belli bir dengede yapılmalıdır. Satranç dernekleri yıllarca her gün satranç oynayan insanlarla doludur ama emin olun ki eğer bu insanlar teknik ve taktik çalışma yapmıyorlarsa bir milim bile ilerlemezler. Biz okuyucunun teknik ve taktik çalışma yaptığını varsayarak nasıl pratik yapması gerektiğini anlatacağız.
Tabii ki sosyal açıdan en iyi pratik bir arkadaş gurubu oluşturup beraber oynamaktır. Bu şekilde fikir alış verişinde bulunur hem de eğlenceli vakit geçirirsiniz. Dikkat edilmesi gereken nokta eğer kendinizi geliştirmek istiyorsanız mümkün olduğunca kendinizden kuvvetli oyuncularla oynamanızdır. Kendinizden zayıf bir oyuncuyu yenmek bazen eğlenceli olsa da oyununuz gerileyebilir. Rakibiniz hatalarınızı cezalandırmakta başarısızsa ister istemez sizi daha çabuk zafere götürecek yollara sapabilir ve bunu bir alışkanlık haline getirebilirsiniz. Oynadığınız oyunlardan sonra da oyunu analiz etmek çok yararlı olur.
Diğer bir yöntem bilgisayarla oynamaktır. Bunu için chessmaster8000 (herhangi bir bilgisayar oyunları satan yerde bulabilirsiniz) çok uygundur. Bu programın içindeki çeşitli seviyedeki karakterlerle oynama fırsatı bulabilirsiniz ve de bu şekilde kendinizdeki gelişimi takip etmek kolay olur. En az 20’şer dakikalık oyunlar oynamanızı tavsiye ediyoruz. Oyundan sonra da muhakkak analiz yapmalısınız.
Chessmaster8000 programı her ne kadar insani hatalar yapsa da gerçek bir insanla oynamanın yerini tutmayabilir. Eğer böyle düşünüyorsanız ve yüzyüze satranç oynama fırsatınız yoksa internette satranç oynamak tam size göre. Bazı siteler
ICC : Internet Chess Club dünyanın en popüler satranç sitesidir. Bu siteye üyelik paralı olmakla beraber misafir (guest )olarak da katılabilirsiniz. Bu sitede oynamak için şu yardımcı programları sunuyoruz
3)Blitzin: Bu program icc’den maksimum yarar sağlayan programdır. Şu linkten bu programı download edip kullanabilirsiniz.http://www.satrancokulu.com/online/blitzin.aspBu program sayesinde oyunları kaydedip chessmaster800’de analiz edebilirsiniz.
FICS: Yine yabancı bir serverdir. Farklı olarak mail adresinizi gönderdikten sonra buraya üye olabilirsiniz. Komutları icc’nin çok benzeridir.
